Λίγο έξω από το Θέρμο βρίσκεται ο αρχαιολογικός χώρος του Θέρμου. Παρακάτω παρουσιάζονται ορισμένες φωτογραφίες από τον αρχαιολογικό χώρο.
  
  
Τα πλέον σημαντικά ευρήματα των ανασκαφών στο
αρχαίο Θέρμο είναι τα πολλά οικοδομήματα και οι
στοές της αγοράς των Αιτωλών καθώς και τα βάθρα
των ανδριάντων ή άλλων αναθημάτων που έστεκαν
μπροστά στις στοές, τα οποία σύμφωνα με τον ιστορικό
Πολύβιο ανέρχονταν, τον καιρό της ακμής της Συμπολιτείας,
σε 2.000.
Οι αποκαλυφθείσες στοές είναι δύο (Ανατολική και Δυτική)
και ανάγονται στο τέλος του 4ου ή στις αρχές του 3ου αι. π.Χ. Η
ανατολική στοά έχει μήκος 170 μέτρα περίπου. Οι δύο στοές (με το βουλευτήριο στα νότια) ήταν από τις μεγαλύτερες αρχαίες στοές
και πλεύριζαν στενόμακρη πλατεία μήκους περίπου 200 μέτρων και
πλάτους 21, που έμοιαζε περισσότερο με "πλατεία οδό" πλαισιωμένη
από στοές, σχήμα που θα χρησιμοποιηθεί πολύ αργότερα σε
μνημειώδεις διαμορφώσεις ρωμαϊκών πόλεων. Η ανασκαφική
έρευνα έφερε στο φως και τον περίπτερο ναό του
Θερμίου Απόλλωνα, από τους αρχαιότερους στην Ελλάδα
(του 7ου αιώνα π.Χ.)
Ο ναός αποτελείτο από βαθύ ενιαίο σηκό, που χωριζόταν
κατά τον διαμήκη άξονα από μία κιονοστοιχία 12 κιόνων για
τη στήριξη της στέγης. Οι κίονες της εξωτερικής
κιονοστοιχίας (5X15) ήταν πυκνότεροι στις μικρές πλευρές.
Ο ναός έχει διαστάσεις 12 μέτρα πλάτος και 38 μέτρα
μήκος περίπου. Οι κίονες που στηρίζονταν σε λίθινες βάσεις
ήταν ξύλινοι, όπως και όλη η ανωδομή (θριγκός) του κτιρίου.
Ο θριγκός ήταν πλούσια επενδυμένος με πήλινες μετόπες,
τρίγλυφα, υδρορροές και ακροκέραμα.
Η διαμόρφωση αυτή του ναού του Θερμίου Απόλλωνα αποτελεί
το πρώτο ολοκληρωμένο δείγμα του δωρικού ναοδομικού ρυθμού
της αρχαίας Ελλάδας. Οι ζωγραφιστές μετόπες του ναού, λείψανα
ζωγραφικής τέχνης από την αρχαϊκή εποχή, εντυπωσιάζουν με τη
χρωματική τους ποικιλία και τη συνθετική δύναμη της ελληνικής
ζωγραφικής παράδοσης.
Αλλα σημαντικά μνημεία στον αρχαιολογικό χώρο του Θέρμου
είναι οι μικρότεροι ναοί του Λυσείου Απόλλωνα και της θεάς Αρτέμιδας,
της αποκαλούμενης "Λαφρίας Αρτέμιδας".
Η Aρτεμις Λαφρία είναι η γηγενής και η κατεξοχήν αγαπητή
θεότητα των Αιτωλών. Είναι η θεά της γονιμότητας και της
καρποφορίας, η μεγάλη Μάνα της γης, της φύσης όλης και δεν
έχει σχέση με την κυνηγέτιδα Αρτέμιδα του δωδεκάθεου.
Η πανάρχαια αυτή θεότητα των Αιτωλών σχετίστηκε μάλιστα
με ορισμένο κοινωνικό καθεστώς, στο οποίο προβαλλόταν η
γυναίκα και ιδιαίτερα η γυναίκα μητέρα. Έτσι, δημιουργήθηκε
τα πανάρχαια χρόνια στην Αιτωλία κοινωνία Μητριαρχίας, με
προεξάρχουσα θεότητα τη Μητέρα φύση, η οποία προσωποποιείται στην Αρτέμιδα Λαφρία.
Η πλέον, όμως, εκπληκτική αποκάλυψη της ανασκαφικής έρευνας
υπήρξε ο αρχαϊκός πολιτισμός του Θέρμου. Την ανάπτυξη του
πολιτισμού του Θέρμου, στους προϊστορικούς χρόνους του χαλκού, που ανάγονται στα μισά της δεύτερης προ Χριστού χιλιετηρίδας
(1500 - 1400 π.Χ.), μαρτυρούν τα σπάνιας ιστορικής και
αρχιτεκτονικής σημασίας κτίσματα του προϊστορικού οικισμού
που βρέθηκαν δίπλα στους δύο αρχαϊκούς ναούς του Λυσείου
Απόλλωνα και της Αρτέμιδος, καθώς και κάτω από το ναό του
Θερμίου Απόλλωνα. Η σημασία των προϊστορικών αυτών
κτισμάτων, από ιστορική άποψη, όσο και από πλευράς
αρχιτεκτονικής αξίας είναι όσο πουθενά αλλού τεράστια.....
Ο αρχαιολογικός χώρος είναι διαθέσιμος στο κοινό για επίσκεψη
καθημερινά.
| 
