Μετά από ένα καλοκαίρι χαλάρωσης, τόσο των παιδιών, όσο και των ορίων, όσοι είμαστε γονείς αρχίζουμε να νιώθουμε μια ανησυχία, όσο πλησιάζει η μέρα που θα ξαναχτυπήσει το κουδούνι. Τι μπορούμε να κάνουμε;
Κοιτάω το μικρό μου εφηβάκι -όχι και τόσο μικρό πια, είναι η αλήθεια- που μόλις ξεκίνησε έναν νέο μαραθώνιο παρακολούθησης σειράς, βουλιαγμένο στον καναπέ και στην καλοκαιρινή ραστώνη, πάντα με το κινητό στο χέρι για να τσεκάρει τις ασταμάτητες ειδοποιήσεις που έρχονται από πάσα κατεύθυνση και κοινωνικό δίκτυο. Έχει κάνει επίσημα τη νύχτα μέρα, καθώς ομολογώ πως κι εγώ έχω εγκαταλείψει από καιρό την προσπάθεια να μένω ξύπνια για να τον κυνηγάω να πηγαίνει κάποια στιγμή για ύπνο… Κι όταν με το ζόρι τον ξυπνάω μήπως προλάβει να φάει έστω μεσημεριανό πριν δύσει ο ήλιος, αναρωτιέμαι με τρόμο πώς στο καλό σε μόλις δύο εβδομάδες θα ξυπνήσει την ώρα που έχει συνηθίσει πια να πηγαίνει για ύπνο, και θα έχει και την ενέργεια να πάει στο σχολείο και να μην κοιμηθεί στο θρανίο του.
Η στήλη Family & Tech που διατηρεί η Julie Jargon στην Wall Street Journal, προτείνει έναν οδικό χάρτη, που μπορεί να καθοδηγήσει γονείς και παιδιά να περιορίσουν σταδιακά τις καλοκαιρινές τεχνολογικές τους συνήθειες -με τις γνωστές τους επιπτώσεις στον ύπνο- και να μπουν σε ένα πρόγραμμα φιλικό προς το σχολείο σε δύο εβδομάδες.
Αλλάξτε σταδιακά την ώρα του ύπνου
Δεν υπάρχει τίποτα πιο σημαντικό για να ξεκινήσει κανείς με επιτυχία τη σχολική χρονιά από τον επαρκή ύπνο, λένε ψυχολόγοι και εκπαιδευτικοί. Πολλά παιδιά μένουν ξύπνια μέχρι αργά τη νύχτα και κοιμούνται μέχρι αργά το πρωί. Δύο εβδομάδες πριν από την έναρξη του σχολείου, αρχίστε να αλλάζετε τις ώρες ύπνου κατά περίπου 20 λεπτά νωρίτερα κάθε μέρα, ώσπου τα παιδιά να πηγαίνουν για ύπνο σε μια λογική ώρα.
Οι έφηβοι χρειάζονται περίπου εννέα ώρες ύπνου κάθε βράδυ, σύμφωνα με τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων, ενώ τα μικρότερα παιδιά χρειάζονται ακόμα περισσότερο ύπνο.
Για να βεβαιωθείτε ότι τα παιδιά δεν κοιτάζουν το τηλέφωνό τους αν ξυπνούν στη μέση της νύχτας, κρατήστε όλες τις συσκευές έξω από τα υπνοδωμάτιά τους και αγοράστε τους ένα ξυπνητήρι.
Ορίστε στόχους χρήσης οθόνης
Η ύπαρξη προσυμφωνημένων στόχων για τη χρήση της οθόνης μπορεί να βοηθήσει τα παιδιά να αλλάξουν τις συνήθειές τους, σύμφωνα με τη Jacqueline Nesi, επίκουρη καθηγήτρια ψυχιατρικής και ανθρώπινης συμπεριφοράς στο Πανεπιστήμιο Brown, η οποία μελετά τον αντίκτυπο των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στους εφήβους.
Προτείνει να μιλήσετε στα παιδιά για το τι θέλουν να πετύχουν τη νέα σχολική χρονιά. Εάν τα παιδιά θέλουν να τα πηγαίνουν καλά ακαδημαϊκά ή να διαπρέψουν στον αθλητισμό, πλαισιώστε τη συζήτηση για την οθόνη με αυτόν τον τρόπο, ώστε να καταλάβουν ότι η μείωση του ψυχαγωγικού χρόνου χρήσης οθόνης θα καθορίσει την επιτυχία τους.
Ρωτήστε τα παιδιά σας ποιες ψηφιακές δραστηριότητες τους αποσπούν περισσότερο την προσοχή και χρησιμοποιήστε τις για να θέσετε συγκεκριμένους στόχους, όπως το να μην ελέγχουν το TikTok ενώ κάνουν τα μαθήματά τους ή να μην παίζουν βιντεοπαιχνίδια μέχρι την ολοκλήρωση των εργασιών του σχολείου. Οι στόχοι μπορεί να περιλαμβάνουν πόσο χρόνο και ποια ώρα της ημέρας θα αφιερώνουν σε συγκεκριμένες εφαρμογές ή διαδικτυακές δραστηριότητες. Οι οικογένειες μπορούν να θέσουν στόχους μαζί και να συμφωνήσουν μια ώρα που θα μπαίνουν για ύπνο όλες οι συσκευές.
Μειώστε σιγά σιγά τον χρόνο οθόνης
Μια νέα μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Journal of Child Psychology and Psychiatry διαπίστωσε ότι περισσότερες από τέσσερις ώρες την ημέρα χρήση οθόνης σχετίζεται με υψηλότερο επιπολασμό διαταραχών συμπεριφοράς μεταξύ των παιδιών ηλικίας 9 έως 11 ετών.
Η Fareedah Shaheed, η οποία διδάσκει στις οικογένειες πώς να είναι ασφαλείς στο διαδίκτυο, προτείνει στα παιδιά να παρακολουθούν τον χρόνο οθόνης που καταγράφεται από τις συσκευές τους και να μειώνουν λίγο τη χρήση κάθε μέρα σε διάστημα δύο εβδομάδων ή μέχρι να φτάσουν τον νέο τους στόχο.
Δημιουργήστε κατάλληλο περιβάλλον
Για να προετοιμάσετε τα παιδιά σας κατάλληλα, είναι σημαντικό να δημιουργήσετε ένα ευνοϊκό περιβάλλον. Εάν τα παιδιά γνωρίζουν ότι αποσπώνται εύκολα από το TikTok ενώ κάνουν την εργασία τους, μπορούν να αφήσουν το τηλέφωνό τους σε άλλο δωμάτιο, να θέσουν σε παύση τις ειδοποιήσεις της εφαρμογής, να θέσουν χρονικά όρια για την εφαρμογή ή να βάλουν το τηλέφωνό τους στη λειτουργία «Μην ενοχλείτε» κατά τις ώρες μελέτης.
Αλλάξτε το είδος του χρόνου οθόνης
Η ανάπτυξη νέων συνηθειών οθόνης μπορεί να είναι ευκολότερη για τα παιδιά όταν αλλάζουν το περιεχόμενο που καταναλώνουν αντί να αγχώνονται ότι θα στερηθούν χρόνο οθόνης. Η Nicole Rawson, ιδρύτρια του Screen Time Clinic, ενός δικτύου προπονητών ψηφιακής υγείας, προτείνει να ανταλλάξουμε μέρος του χρόνου που αφιερώνεται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στο κινητό με την παρακολούθηση ταινιών σε μια μεγάλη οθόνη τηλεόρασης, ως έναν τρόπο εκπαίδευσης του εγκεφάλου των παιδιών για τους πιο αργούς ρυθμούς του σχολείου.
«Το να εστιάζεις στη μεγάλη πλοκή μιας ταινίας είναι πιο τετριμμένο από τον γρήγορο ρυθμό των μέσων κοινωνικής δικτύωσης ή των βιντεοπαιχνιδιών», λέει. «Αν και τα παιδιά φαίνονται χαλαρά στις οθόνες», πρόσθεσε, «ο εγκέφαλός τους διεγείρεται και αυτό μειώνει την εστίασή τους».
Ξεκαθαρίστε τη ροή των μέσων κοινωνικής δικτύωσης
Τώρα είναι μια καλή στιγμή για να ξεσκαρτάρουν οι έφηβοι τις ροές των social media τους. Η κ. Shaheed προτείνει να ακολουθήσουν μια προσέγγιση σαν αυτήν της γκουρού της οργάνωσης Marie Kondo στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και να αναρωτηθούν αν κάθε άτομο ή λογαριασμός που ακολουθούν τους φέρνει χαρά. «Εάν όχι, σταματήστε να τους ακολουθείτε», λέει.
Δημιουργήστε ένα πρόγραμμα
Ένα καλοκαίρι χωρίς ρουτίνα μπορεί να δυσκολέψει τα παιδιά να επιστρέψουν στη δομή του σχολείου. Ο καθορισμός ενός προγράμματος για τις δύο τελευταίες εβδομάδες του καλοκαιριού μπορεί να βοηθήσει. Η κ. Rawson προτείνει τη δημιουργία τμημάτων χρόνου που αντικατοπτρίζουν αυτά της σχολικής ημέρας, αφιερώνοντας 30 έως 50 λεπτά για μια δραστηριότητα, ανάλογα με την ηλικία του παιδιού, μαζί με μια καθορισμένη ώρα για μεσημεριανό γεύμα.
Τα παιδιά πρέπει να έχουν λόγο στο να αποφασίσουν πώς να γεμίσουν τα χρονικά αυτά τμήματα της ημέρας. Οι δραστηριότητες μπορούν να περιλαμβάνουν οτιδήποτε άλλο εκτός από οθόνες.
Η Elizabeth Milovidov, σύμβουλος ψηφιακής υγείας και γονεϊκότητας, δημιούργησε πέντε κατηγορίες δραστηριοτήτων που θέλει οι δύο γιοι της, ηλικίας 12 και 15 ετών, να κάνουν τις εβδομάδες πριν από το σχολείο. Αυτά περιλαμβάνουν την επανασύνδεση με φίλους και το να οργανωθούν για την τάξη. Αφήνει τα αγόρια να αποφασίσουν πώς να τα κάνουν αυτά.
«Δημιουργώ τον δομημένο χρόνο», λέει. «Είναι στο χέρι τους να τον γεμίσουν».
Γίνετε το καλό παράδειγμα
Το παραδέχομαι, αυτή είναι μία δική μου προσθήκη, αλλά δεν νομίζετε πως οι παραπάνω συμβουλές είναι ωφέλιμες για μικρούς και μεγάλους; Ίσως έχει έρθει η ώρα να τις ακολουθήσουμε οικογενειακώς, μιας και η μεγαλύτερη ηλικία δεν δημιουργεί και ανοσία σε ψηφιακές εξαρτήσεις.